2023, Vol. 9, Issue 6, Part B

author(s)
Dr. Sreegith TG

abstract
आत्मतत्त्वस्य दुर्विज्ञेयत्वात् तदुद्बोधने बहुविधोपायाः स्वीकृतास्सन्ति उपनिषत्सु। क्वचिदाख्यायिकामुपजीव्य आत्मतत्त्वस्य वर्णनं क्रियते, क्वचित् उपदेशरूपेण अन्यत्र संवादमाश्रित्य च क्रियते। सर्वैरप्युपायविशेषैः आत्मनः दुर्ग्रहत्वमतिक्रम्य सुग्रहत्वं सम्पद्यत एव। तत्र च उपनिषत्सु आत्मप्रतिपादनार्थं संवादप्रणाली या उपयुक्ता वर्तते साचात्र विचार्यते। तत्र च केनकठोपनिषदोः विद्यमानसंवाद एवात्र विचारार्थं स्वीक्रियते। केनेषितमित्यादि प्रश्नेनैव केनोपनिषदारभ्यते। तेषां प्रश्नानां समाधानमाचार्यैरुच्यते च। एवञ्च गुरुशिष्यसंवादेनात्र आत्मतत्त्वोपदेशः क्रियते। यमनचिकेतसोः संवादमुखेनैव कठिपनिषदि रहस्यभूताया आत्मविद्यायाः उपदेशः क्रियते।