2022, Vol. 8, Issue 5, Part D

author(s)
डॉ. कृष्णा शर्मा

abstract
चतस्र: विद्यारूपी अमृततत्वं प्राप्त्यर्थं वैदिकशिक्षापद्धतौ वैदिककालानन्तरं सदैव धर्मशास्त्राणामध्ययनाध्यापनं सारभूतं दृश्यते। तत्र श्रौतधर्मगृह्यसूत्राणां स्मृतीनां पुराणेतिहासानां चान्यतमं स्थानं वर्तते। एतैर्विषयैर्वर्णाश्रमसंस्थायाः संरचना विकासश्च समारब्धः। पुराणन्यायमीमांसादिषु ग्रन्थेषु चतुर्दशस्थानेषु विद्या वैदिकशिक्षारूपेण निगूढा । वैदिकशिक्षायाः स्वरूपं द्विविधं वर्तते । प्रथमं वैदिकसूक्तानि, मन्त्रास्तेषां ब्राह्मणानि,द्वितीयं सूक्तादीनां यज्ञकर्मणि विनियोगः। वैदिकसाहित्यस्य अध्ययने वेदाङ्गानां शिक्षा-कल्प-निरुक्त छन्द- ज्योतिष-व्याकरणानां महत्त्वं दृश्यते। वेदाङ्गानां ज्ञानं न केवलं मन्त्राणां रचनायै अपितु तेषामर्थबोधाय तदनु विनियोगायाप्यपरिहार्यमस्ति। अस्मिन्नेव क्रमे पुराणन्यायमीमान्सादि चतुर्दशविद्यानां परिचयं शोधलेखेऽस्मिन् प्राप्स्याम:।