2016, Vol. 2, Issue 2, Part B

श्रोतव्यः श्रुतिवाक्येभ्यो मन्तव्यश्चोपपत्तिभिः। मत्वा तु संततं ध्येयः एते दर्शनहेतवः।।

भारतीयदर्शनम् आस्तिकं नास्तिकञ्चेति द्विधा विभक्तम् “तेषां भेदकारणं च वेदोक्तसिद्धान्त स्वीकरणास्वीकरणमङगीकुर्वन्ति विद्वांसः। तथाहि—

अस्ति वेदोदितो लोको मतियेषां त आस्तिकाः। नास्ति वेदोदितो लोको मतिर्येषां च नास्तिकाः।।

वेदेषु प्रतिपादितं सिद्धान्तं ये स्वीकुर्वन्ति। ते हि आस्तिकाः कथ्यन्ते। ये नैव मन्यन्ते। ते हि नास्तिकाः शास्त्रेषु गीयन्ते। पाणिनिसूत्रेण ठकि तस्येकि आस्ति कना-स्तिक- शब्दयोः सिद्धिर्जेया। ये हि वेदं ब्राह्मप्रोक्तं स्वत:। प्रमाणं मन्यन्ते तत्र श्रद्धां विदधति। ते हि आस्तिका ये अनेवविधा ते नास्तिका इति निष्कर्षः। वस्तुतस्तु वेदप्रामाण्यवादिन आस्तिकाः, वेदा प्रामाण्यवादिनो नास्तिका इति सरणिः।