2019, Vol. 5, Issue 5, Part D

author(s)
Uday Shankar Khatua

abstract
‘कारके’इति सूत्रमादाय बहुभिः व्याख्यतृभिः या व्याख्याः प्रस्तुताः तासु मतानैक्यं विराजते। केषाञ्चन नये क्रियान्वयित्वं हि कारकत्वं, केषाञ्चन च नये क्रियानिमित्तत्वं कारकत्वम्। किं बहुना नैयायिकैरपि कारकलक्षणं किं भवेदिति विषये बह्वी चर्चा विहिता । नैयायिक-वैयाकरणयोः कारकलक्षणमादाय विवादोऽपि दृश्यते। पाणिनिना तु स्वयं कारकलक्षणं न लिखितम् । परन्तु तन्निर्मितं सूत्रमेव वैयाकरणोक्तलक्षणानां मूलम्। अस्मिन् पत्रे तु कारके इति संक्षिप्तसूत्रेण कथम् व्याख्याकृद्भिः निगदितानि लक्षणानि निर्मीयते, वैयाकरण-नैयायिकयोः विवादस्य निष्पत्तिरपि विधीयते ।